'ओयुमुआमुआ'... विनीत वर्तक ©

 'ओयुमुआमुआ'... विनीत वर्तक ©

 'ओयुमुआमुआ' हे नाव वाचायला आपल्याला दोन मिनिटं लागली असतील! तर काय प्रकार आहे हा? 'ओयु-मुआ-मुआ' हा मानवाला ज्ञात झालेला पहिला 'इंटरस्टेलर ऑब्जेक्ट' आहे. 'इंटरस्टेलर ऑब्जेक्ट' म्हणजे काय, हे आपण आधी जाणून घ्यायला हवं. अवकाशातील कोणतीही बॉडी(entity), जी तारा आणि उपतारा ह्यांशिवाय इंटरस्टेलर स्पेस मध्ये आहे, आणि कोणत्याही ताऱ्याशी गुरुत्वाकर्षणामध्ये बांधलेली नाही, त्याला 'इंटरस्टेलर ऑब्जेक्ट' असं म्हटलं जातं. 

'ओयु-मुआ-मुआ' हा असा पहिला 'इंटरस्टेलर ऑब्जेक्ट' आहे. 'ओयु-मुआ-मुआ' हे नाव त्याला शोधणाऱ्या संशोधकांनी दिलं आहे. त्याचा अर्थ होतो, 

“a messenger from afar arriving first”. 

अवकाशात नवीन शोध लावणाऱ्या कोणत्याही व्यक्तीला त्या वस्तू अथवा शोधाला नाव देण्याची मुभा असते. तर 'ओयु-मुआ-मुआ'चा शोध रोबर्ट वेर्याकनी पेन स्टार्स टेलिस्कोप, हवाई इकडून लावला. त्याचा शोध लागला, तेव्हा 'ओयु-मुआ-मुआ' पृथ्वीपासून ३३,०००,००० किमी अंतरावरून प्रवास करत होता. आधी त्याला धुमकेतू असं म्हटलं गेलं. नंतर त्याचं 'इंटरस्टेलर ऑब्जेक्ट' असं नवीन वर्गीकरण केलं गेलं. 'ओयु-मुआ-मुआ' विषयी वैज्ञानिक बुचकळ्यात पडायला अनेक कारणे होती. 'ओयु-मुआ-मुआ'चा आकार सिगारसारखा आहे. साधारण ८०० फूट x १०० फूट. 'ओयु-मुआ-मुआ' हा बर्फाने बनलेला असून त्याचा पृष्ठभाग कार्बनने संपन्न आहे. 'ओयु-मुआ-मुआ'ची कक्षा ही खूपच वेगळी असून, त्याच्या प्रचंड वेगामुळे सूर्याच्या गुरूत्वाकर्षणामध्ये न फसता २६ किमी/सेकंद ह्या वेगाने तो आपल्या सौरमालेतून निघून जाईल. 

'ओयु-मुआ-मुआ' यायच्या आधी वैज्ञानिकांचं असं मत होतं, की अश्या तऱ्हेचे ऑब्जेक्ट जेव्हा सौरमालेतून जातील, तेव्हा धुमकेतूसारखे होतील. बर्फाचे बनलेले असल्याने सूर्याजवळून जाताना बर्फ वितळून मागे त्याचं शेपूट तयार होईल, जसं धुमकेतूचं होतं. पण 'ओयु-मुआ-मुआ'च्या बाबतीत असं काहीच घडलं नाही. सूर्याच्या अतिशय जवळून जाऊनसुद्धा असं शेपूट दिसलं नाही. नवीन संशोधनातून असं दिसून आलं आहे, की त्याचं बर्फाचं आवरण हे ऑरगॅनिक शिल्डने झाकलेलं आहे. त्यामुळे धुमकेतूसारखी शेपूट आपल्याला दिसून आली नाही. 'ओयु-मुआ-मुआ'चा शोध लागला, त्यावेळी त्याचा सूर्याला ओलांडून परतीचा प्रवास सुरू होता, त्यामुळे वैज्ञानिकांना त्याचा अभ्यास करायला खूपच कमी वेळ मिळाला. तरीपण मिळालेल्या कमी वेळात 'ओयु-मुआ-मुआ'ने अभ्यासाची अनेक कवाडं उघडली आहेत. 

एकतर 'ओयु-मुआ-मुआ'चं जन्मस्थान, त्याचं सौरमालेत येणं, त्याचा आकार, त्याचा वेग आणि एकंदर त्याचा रस्ता वेगळा असल्यामुळे आधी हे मानवजातीपेक्षा तंत्रज्ञानात श्रेष्ठ असणाऱ्या एलियन लोकांनी पृथ्वी बघण्यासाठी पाठवलेलं एखादं यान असेल, असं वैज्ञानिकांना वाटलं. पण त्याच्या अभ्यासानंतर असं काही अजून तरी आढळून आलेलं नाही. आपल्या विश्वाचा पसारा इतका मोठा आहे, की खूप कमी गोष्टी आपल्याला ज्ञात आहेत. 'ओयु-मुआ-मुआ' सारखे ऑब्जेक्ट कधीतरी एकदाच आपल्याला अभ्यासाची संधी देतात. त्यामुळे अनेक ज्ञात नसणाऱ्या गोष्टी ज्ञात होतात आणि एकूणच विश्वाच्या जडणघडणीबद्दल अधिक माहिती मिळते. विश्वाच्या पसाऱ्यात माणूस खूप सूक्ष्म प्राणी आहे. पण आपल्यासारखं कोणीतरी अजून आहे का, ह्या शोधासाठी आत्ता कुठे तो आपल्या घराच्या आजूबाजूला बघायला लागला आहे. 'ओयु-मुआ-मुआ' सारखे ऑब्जेक्ट हे त्याच शोधाचा एक भाग आहेत.

फोटो स्रोत :- गुगल 

सूचना :- ह्या पोस्टमधील शब्दांकन (विनीत वर्तक ©) कॉपीराईट आहे.