बदललेला शिक्षक... विनीत वर्तक ©

 बदललेला शिक्षक... विनीत वर्तक © 

५ सप्टेंबर म्हणजेच शिक्षक दिन. आपल्याला घडवणाऱ्या शिक्षकांच्या प्रती आदर व्यक्त करण्याचा दिवस. शाळेत असताना शिक्षक बनून त्याचा अनुभव अनेक वेळा घेतला आहे. नेहमीच बेंच वर बसून समोर लक्ष द्यावं लागताना एकदा वेगळ्या रोल मध्ये स्वतःला अनुभवण्याचा दिवस मला नेहमीच आवडायचा. त्याकाळी समोर उभ राहून ५०-६० विद्यार्थांना समजवण इतक सोप्प नसते हे कळून चुकल होत. सगळेच सारखे अस बघता येण तितक सोप्प नसते ह्याची जाणीव तेव्हा झाली होती. ते प्रेम, ती आपुलकी शिक्षक बनून एका दिवसात इतक समाधान देत असे कि ती पुंजी अगदी कित्येक वर्ष पुरायची.  

काळाच्या ओघात शिक्षक बदलत गेले. एकेकाळी आपल्या विद्यार्थांवर प्रेम करणारे शिक्षक आता इतिहासजमा झाले आहेत. नोकरी म्हणून जेव्हा शिक्षकी पेशा झाला तेव्हा त्यातली आत्मीयता पण तितकीच आटत गेली. मला आठवते एकेकाळी विद्यार्थांना समजेस्तोवर समजावून सांगणारे शिक्षक आता परीक्षेपुरती शिकवतात. आपण काय देतो? ह्यापेक्षा आपल्या बँक अकाऊंट मध्ये किती जमा होतात ह्याची काळजी त्यांना जास्ती असते. हट्टाला पेटून ज्ञानार्जन करणारा शिक्षक आता हाताच्या बोटावर मोजता येईल इतकाच शिल्लक राहिला आहे. एकूणच आपली शिक्षण पद्धती जेव्हा कारकून घडवण्याच्या स्पर्धेत ढकलली गेली त्याला गुणवत्तेपेक्षा जातीच, मार्कांचं सर्टिफिकेट लागायला लागल तेव्हा शिक्षक पण त्याच वेगाने त्यात ढकलले गेले. 

आता अनेक स्नेहसंमेलन होतात. शाळेतले शिक्षक भेटतात. पण सगळ्यांची खंत हीच कि कुठेतरी विद्यार्थी बदलत गेला. तो बदलला तसेच शिक्षक बदलत गेला आणि त्याचं नातही. आधी शाळेपलीकडे असणार आणि जपवलेल नात आता फक्त त्या वर्गांच्या भिंती पुरतीच मर्यादित राहायला लागल. शिक्षक जसा जसा फक्त मार्गदर्शक ह्या साच्यातून फक्त ठरलेला अभ्यासक्रम पूर्ण करणारा बनत गेला तसतस विद्यार्थी घडवण बाजूला राहून वर्ष संपवण हेच कर्तव्य बनत गेल. शाळेची, कॉलेजांची वाख्या जेव्हा ज्ञानाच भांडार सोडून सर्टिफिकेट मिळवण्याचा धंदा झाला तेव्हाच शिक्षक संपला. 

आता तर त्यात पण कोर्पोरेट कल्चर आल आहे. शाळेचा आणि कॉलेजांचा वार्षिक बाजार भरतो. बोली लागतात. मग विद्यार्थी करार करतात. आता शिक्षकांपेक्षा करार पूर्ण करणाऱ्या कोर्पोरेट शिक्षकांची खोगीर भरती केली जाते. ठरलेल्या तासांपेक्षा जास्ती आणि ठरवलेल्या अभ्यासाशिवाय जोवर बँकेच अकाऊंट भरत नाही तोवर जास्ती काहीच नाही अन्यथा आपला करार संपुष्टात. प्रेम, आत्मीयता, शिक्षक-विद्यार्थी नात आता सगळच मागे जाऊन शोधाव लागते. बघा शाळेचे किती शिक्षक लक्षात आहेत? आणि कॉलेज मधील किती? आताच्या पिढीला तर शाळेत पण कोण होत हे आठवावे लागेल इतक ते नात धूसर झाल आहे. 

आजचा दिवस शिक्षकांन विषयी असलेला आदर व्यक्त करण्याचा दिवस, ते नात जपण्याचा दिवस, ते नात टिकवून ठेवण्याचा दिवस पण आजच्या काळात हे नातच संपुष्टात आल आहे ते जपणार कुठे? शिक्षक बनायला आज मुलांना समजून घेण्याची मानसिकता, गुणवत्ता नाही तर कारकून बनवण्याची तुमची तयारी किती आहे त्यावर अवलंबुन आहे तिकडे ते नात तयार होणार कुठे? आजही माझे शाळेतले शिक्षक आवर्जून माझ्या लेखावर लिहतात, माझे लेख फेसबुक किंवा व्हाट्स अप वर शेअर करतात तेव्हा मिळणारं समाधान हे मिळालेल्या १००० लाईक पेक्षा जास्ती असते. कारण आमच्या वेळी ते नात होत. ते नात जपणारे शिक्षक होते. आजही तसे काही शिक्षक आहेत. पण बाजारू बनलेल्या शिक्षणपद्धतीला आणि कॉर्पोरेट कल्चर ला जर आटोक्यात आणलं नाही तर पुढे येणारा शिक्षकदिन हा फक्त नावासाठीच आणि कारारापुरती शिल्लक राहील ह्यात शंका नाही.

सुचना :- ह्या पोस्ट मधील शब्दांकन (विनीत वर्तक ©) कॉपीराईट आहे.